اطلاعیه در خصوص عبارات «بدون تضمین سود» و «بدون تضمین اصل سرمایه» در فراخوان‌ طرح‌های تامین مالی جمعی

سه‌شنبه, 07 اسفند 03

فائزه حسین‌پور

تامین مالی جمعی

0

0

در ماه‌های اخیر، عبارت‌های «بدون تضمین اصل سرمایه» و «بدون تضمین سود» در فراخوان‌های مربوط به طرح‌های تامین مالی جمعی، به یکی از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران در حوزه تأمین مالی جمعی تبدیل شده است. از سوی دیگر، تنوع وثایق، ضمانت‌نامه‌ها و اصطلاحات مربوط به آن‌ها، ممکن است باعث سردرگمی سرمایه‌گذاران شود. برای بسیاری از سرمایه‌گذاران این سوال ایجاد شده‌است که چرا این عبارات اخیراً بیشتر مورد تأکید قرار گرفته‌اند؟
در این یادداشت، قصد داریم در جهت شفاف‌سازی، ضمن بررسی دلایل الزام به درج این عبارات در فراخوان‌های تأمین مالی جمعی، انواع ضمانت‌نامه‌ها و اصطلاحات مربوط به آن‌ها را توضیح دهیم تا سرمایه‌گذاران ضمن آشنایی با این تضامین، سرمایه‌گذاری آگاهانه‌تری را تجربه کنند. 
در ابتدا باید به این نکته پرداخت که چرا در فراخوان‌های مربوط به طرح‌های تامین مالی جمعی از اصطلاح «سود پیش‌بینی‌شده» استفاده می‌شود و نه «سود تضمینی»؟ این موضوع ریشه در مسائل شرعی دارد، چرا که در نظام مالی اسلامی، تضمین سود بدون پذیرش ریسک، مصداق ربا محسوب می‌شود. به‌همین دلیل، ماهیت سرمایه‌گذاری در تأمین مالی جمعی بر مبنای شراکت و پذیرش ریسک متناسب با بازده احتمالی بنا شده است.

با‌توجه به مصوبات جدید کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی، از این پس در تمامی فراخوان‌های مربوط به طرح‌های تامین مالی جمعی باید موارد زیر رعایت شود:
1. عبارت «پیش‌بینی سود» به‌همراه «بدون تضمین سود» در فراخوان طرح‌ها درج می‌شود.
2. در صورتی که طرح دارای ضمانت‌های معتبر نباشد، عبارت «بدون تضمین اصل سرمایه» نیز ذکر خواهد شد.

ضمانت‌های معتبر مطابق با ابلاغیه شماره 6 کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی عبارتند از:
1.ضمانت‌نامه تعهد پرداخت صادر شده توسط بانک‌ها و موسسات مالی/اعتباری، صندوق‌های پژوهش و فناوری، صندوق‌های حمایتی و ضمانتی دولتی، شرکت‌های بیمه (بیمه‌نامه) است.
2.بیمه صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری
3. توثیق اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس ایران و بورس اوراق بهادار تهران
4.توثیق واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادر

انواع ضمانت‌هایی که در تامین مالی جمعی مورد استفاده قرار می‌گیرد به شرح زیر است:
1.ضمانت‌نامه تعهد پرداخت 
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی ضمانت‌نامه تعهد پرداخت یکی از تضامین معتبر است.
ضمانت‌نامه تعهد پرداخت در واقع یک سند تجاری است که تا تاریخ سررسید، دارنده‌ی ضمانت‌نامه می‌تواند مبلغ آن را از صادرکننده مطالبه نماید.
ضمانت‌نامه تعهد پرداخت نوعی سند مالی و حقوقی است که توسط بانک‌ها، مؤسسات مالی/اعتباری، صندوق‌های حمایتی و ضمانتی، شرکت‌های بیمه و سایر نهادهای مالی صادر می‌شود. این ضمانت‌نامه تضمین می‌کند که در صورت عدم ایفای تعهدات مالی توسط متعهد اصلی، بدون قیدوشرط ضامن (صادرکننده ضمانت‌نامه) متعهد به پرداخت مبلغ مشخص به ذینفع خواهد بود.
2.بیمه اصل سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی بیمه اصل سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری یکی از تضامین معتبر است.
بیمه صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری اصل سرمایه درخواستی متقاضی را در قبال سکو تامین مالی جمعی بیمه می‌کند. این نوع بیمه در صورت شکست طرح و عدم‌پرداخت اصل سرمایه از سوی متقاضی،به‌عنوان یکی از ابزار‌های وصول مطالبات عمل می‌کند. 
3. توثیق اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس ایران و بورس اوراق بهادار تهران
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی ضمانت توثیق اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس ایران و بورس اوراق بهادار تهران یکی از تضامین معتبر است.
توثیق اوراق بهادار، به‌معنای وثیقه‌گذاری اوراق بهادار نزد یک نهاد مالی معتبر برای تضمین یک تعهد مالی است. در بازار سرمایه ایران، این فرآیند توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) انجام می‌شود و شامل اوراق پذیرفته‌شده در فرابورس ایران و بورس اوراق بهادار تهران است.
4. توثیق واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی ضمانت توثیق واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار یکی از تضامین معتبر است.
توثیق واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌معنای وثیقه‌گذاری این واحدها نزد یک نهاد مالی معتبر برای تضمین تعهدات مالی است. این فرآیند تحت نظارت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) انجام شده و شامل صندوق‌های دارای مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار می‌شود.
5. قرارداد با شخص ثالث
یکی از وثایقی که در طرح‌های متقاضی سرمایه از طریق تامین مالی جمعی به‌کار می‌رود، قرارداد با شخص ثالث است.
در این نوع وثیقه، افراد یا شرکت‌های ثالث متعهد می‌شوند که در صورت عدم ایفای تعهدات فروش محصول توسط صاحب کسب‌و‌کار، اصل سرمایه را به سرمایه‌گذاران پرداخت کنند.
این فرآیند که شبیه به سیستم‌های بانکی است، از اعتبار و تمکن مالی شخص ثالث برای ایفای تعهدات استفاده می‌کند.
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی، عامل ملزم است در طرح‌هایی که ضمانت شخص ثالت دارند عبارت «بدون تضمین سود و اصل سرمایه» قید کنند.
6.چک
یکی از وثایقی که از متقاضیان جذب سرمایه به‌روش تامین مالی جمعی دریافت می‌شود، چک است.
چک ابزاری رایج در دنیای تجارت است که مانند دیگر وثایق چالش‌های خود را دارد از جمله چالش نقدشوندگی؛ با این حال با اجرای قانون جدید مبنی بر الزام ثبت چک در سامانه صیادی، اعتبار این سند بیشتر شده است و نقشی کلیدی در توثیق تعهدات ایفا می‌کند. برخلاف برخی از ضمانت‌نامه‌ها که عندالمطالبه قابل وصول هستند، چک دارای تاریخ سررسید مشخصی بوده و در موعد مقرر باید پرداخت شود. 
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی، عامل ملزم است در طرح‌هایی که ضمانت چک دارند عبارت «بدون تضمین سود و اصل سرمایه» قید کنند.
7.سند ملکی
یکی از وثایقی که از متقاضیان جذب سرمایه به‌روش تامین مالی جمعی دریافت می‌شود، سند ملکی است.
این نوع وثیقه، سند ملک به توثیق سکوی تامین مالی جمعی قرار می‌گیرد تا در صورت عدم‌پرداخت تعهدات از سوی متقاضی، به‌عنوان توثیق و یکی از ابزار‌های وصول مطالبات عمل کند.
اگر طبق مفاد قرارداد، تعهدات متقاضی سرمایه ایفا نشود، درخواست اجرایی جهت مزایده‌گذاری ملک و وصول مطالبات اجرا خواهد شد. این فرآیند ممکن است زمان‌بر باشد و چند ماه به‌طول انجامد.
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی، عامل ملزم است در طرح‌هایی که ضمانت سند ملکی دارند عبارت «بدون تضمین سود و اصل سرمایه» قید کنند.
8.ضمانت حسن انجام تعهدات
ضمانت‌نامه حسن انجام تعهدات، سندی مالی و حقوقی است که به‌موجب آن بانک یا سایر نهادهای مالی، تعهدات قراردادی متقاضی سرمایه را در قبال سکوی تامین مالی جمعیت تضمین می‌کند.
در صورت اثبات عدم اجرای صحیح یا به‌موقع تعهدات توسط متقاضی، متقاضی سرمایه می‌تواند مبلغ ضمانت‌نامه را از صادرکننده مطالبه کند. این ضمانت‌نامه مانند اعتبار اسنادی عمل کرده و اطمینان می‌دهد که تعهدات طرح مطابق مفاد قرارداد اجرا خواهد شد. صدور این ضمانت‌نامه باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاران و افزایش اعتماد به فرآیند تأمین مالی جمعی می‌شود.
پیرو مصوبات کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی، عامل ملزم است در طرح‌هایی که ضمانت حسن‌ انجام تعهدات دارند عبارت «بدون تضمین سود و اصل سرمایه» قید کنند.

در نهایت، امید داریم آگاهی از قوانین و مقررات تأمین مالی جمعی و شناخت تضامین، به سرمایه‌گذاران کمک کند تا با اطمینان بیشتری در این حوزه فعالیت کنند. انتخاب آگاهانه می‌تواند مسیر سرمایه‌گذاری را شفاف‌تر کرده و به موفقیت در این بازار کمک کند.